İçindekiler
Çinko, vücudumuzun önemli işlevlerini yerine getirmesi için gereksinim duyduğumuz mineraldir. Bu önemli mineralin, besinlerden sürekli şekilde tamamlanması gerekir. Bu durumun nedeni ise vücudun bu maddeyi depolamaması ve üretmemesidir. Yetersiz ve düzensiz beslenmenin sonucu olarak çinko eksikliği görülebilir. Bu eksikliği yaşayan kişilere takviye edici gıdalar veya ilaçlar tavsiye edilir. Öncelikle sağlıklı beslenmek ve bu ihtiyacı besinlerden karşılamak en doğru yoldur. Çinko eksikliği nedir ve neden olur sorularının yanıtlarını bilmek, eksikliğin fark edilmesine ve sorunun çözülmesine olanak sağlar. Vücudumuzda depolanmayan bu gerekli mineralin dışarıdan düzenli şekilde takviye edilmesi gerekir. Eksikliği ile birlikte birçok yan etki ve belirti ortaya çıkmaya başlar. Bağışıklık sistemini etkileyen ciddi problemler olabileceği gibi daha hafif belirtiler ile de karşımıza çıkabilir. Örneğin cilt problemleri ve güçsüz tırnaklar en basit örnekleridir. Eksikliği yaşayan kişinin yaşına göre belirtiler görmek mümkündür. Örneğin çocuklarda çinko eksikliği gelişim sorunlarına yol açar. Hücrelerin protein sentezini yerine getirememesi nedeni ile gelişim ve büyüme geriliği ortaya çıkar. Daha ileri yaşlarda ise göz problemleri ve ruhsal problemler gözlenebilir. Düzenli kontrollerinizi sağlamanız ve sağlıklı beslenmeniz, sizi bu tür eksikliklerden ve etkilerinden koruyacaktır. Çinko eksikliğine neden olan bazı etkenler olabilir. İlk adım bu nedenlerin belirlenmesidir. Yüksek lifli diyetler, fazla alkol tüketimi, yetersiz besin alımı, genetik faktörler, aşırı idrar kaybı ve yaşlılık bunlardan bazılarıdır. Örneğin yaşlılık ile iştah azalması görülür ve çinko alımı da buna bağlı olarak azalır.
Çinkonun Vücudumuzdaki Rolü ve Önemi
Vücutta kritik bir rolü olan çinko, hayati görevlere sahiptir. Temel işlevlerinden biri protein sentezindeki rolüdür. Bu sentezleme sürecinin sorunsuz işlemesi vücuttaki hücrelerin gelişimi ve onarımında etkilidir. Büyüme ve gelişmedeki aksaklıklara çinko eksikliği neden olur. Uzman kontrolünde çinko takviyesi almanın önemi büyüktür. Yaş ilerledikçe ortaya çıkan bazı hastalıkları önlemek amacıyla çinko takviyesi kullanımı önerilir. Hafızayı güçlendirir, unutkanlığı önler. Aynı zamanda, yaş ile gelişen enfeksiyon hastalıklarını tedavi eder. Ergenlik dönemindeki bireylerde, çinkonun vücutta oynadığı rol oldukça önemlidir. O dönemde oluşan sivilcelerin azalmasına ve oluşumunun önlenmesine yardımcı olur. Birçok kişinin zaman zaman yaşadığı ishal hastalığı vücudun çinko kaybetmesine neden olur. Bu dönemde çinko takviyesi almak ya da besinler ile takviye etmek, hastalığı daha kolay atlatmanıza yardımcı olur. Vücudun bağışıklık sisteminin güçlü olması birçok hastalıktan ve enfeksiyondan korunmayı sağlar. Çinko ise bağışıklık sistemini destekleyen bir mineraldir. Zayıf bağışıklık sisteminden dolayı yakalanılan hastalıklardan kurtulmak için çinko içeren besin veya takviyeler kullanmak yararlı olacaktır.
Çinko Eksikliğinin Belirtileri
Çinko eksikliği belirtileri kendini birçok farklı şekilde gösterebilir. Bu belirtiler kişiden kişiye farklılaşabilir. Aynı zamanda yaygın olarak görülen belirtiler bulunur ve bunlar göz ardı edilmemelidir. Örneğin bağışıklık sistemindeki sorunlar, sık yaşanan enfeksiyon hastalıkları ve iyileşmenin gecikmesi dikkate alınması gereken belirtilerdendir. Çinko eksikliği nelere sebep olur diye bakıldığında daha birçok belirti ve sonuç görülebilir. Cilt problemleri, hormonal bozukluklar, büyüme ve gelişmedeki problemler, sindirim sorunları ve ruhsal dalgalanmalar en yaygın görülen belirti ve durumlardır. Cilt problemleri genellikle kuruluk ve döküntüyle başlar. Ağız ve burun çevresinde oluşan kızarıklıklar ile iyileşmede gecikmeler görülebilir. Hormonal dengenin bozulmasına yol açtığı için birçok ruhsal problemi de beraberinde getirir. Depresyon, anksiyete ve dikkat eksikliğine yol açabilir. Çocuklarda büyüme ve gelişme sorunlarına yol açabilir. Vücutta çinko eksikliği belirtileri genellikle eksikliğin miktarı ve ne zamandan beri bu eksikliği yaşadığınıza bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu tür belirtiler ile karşılaştığınızda sağlık uzmanınıza danışmanız tavsiye edilir. Çinko eksikliği nasıl anlaşılır sorusunun yanıtından hemen sonrasında nasıl giderilir bir de bu konuya göz atalım. Akla gelen ilk çözüm takviye ilaçlarıdır. Ancak öncesinde çinko içeren besinler tüketmeye başlamak daha doğru olur. Aynı zamanda çinkonun vücut tarafından emilimini kolaylaştıran proteinleri de belli oranda tüketmek çok önemlidir. Günlük öğünlerinde et, süt, sebze ve meyvelere yer veren kişilerde çinko düzeyi normal düzeyde görülür. Çinko eksikliği genellikle hamilelik, ergenlik veya iyileşme süreçlerinde ortaya çıkabilir. Bunun nedeni hamilelikte, bedende büyüyen ve gelişen bebeğin anne vücudundaki mineraller ile beslenmesidir. Ergenlik döneminde ise vücut gelişme sürecinde olduğu için normalinden fazla enerji ve mineral harcar. Harcanan bu minerallerin sürekli olarak takviye edilmesi ve eksikliklerinin giderilmesi gerekir. Yetersiz beslenme, vücuttaki mineral eksikliklerinin başlıca sebeplerinden biridir. Çinko eksikliği bazı durumlarda sadece beslenme ile tamamlanmayabilir. Çinkonun vücuda daha kolay şekilde etki etmesinde proteinin rolü büyüktür. Bu nedenle genellikle vejetaryenler ve vegan beslenenlerde çinko mineralinin düşüklüğü gözlenebilir. Aynı zamanda sağlıksız şekilde diyet yapanlarda da bu eksikliklere rastlamak mümkündür. Bebeklerde, 6 aydan daha fazla süre sadece anne sütü ile beslenenlerde çinko düzeyinin düştüğü gözlemlenir. Bebeklerde çinko eksikliğinin belirtilerine dikkat etmek gerekir. 2 yaş ve altındaki bebeklerde kronik ishal görülebilir. Bu durumda mineral eksikliği durumu söz konusu olabilir. Büyüme ve gelişmedeki gerilikler de bebeğinizdeki eksikliğin önemli göstergesi olur. Bebeğinizin düzenli olarak kontrol edilmesi ve eksikliklerin tamamlanması önerilir. Çinko eksikliğinin nedenlerinden biri de yaşlanmadır. Düzenli kullanılan bazı ilaçlar da bu mineralin idrar yolu ile direkt olarak atılmasına neden olabilir.
Çinko İçeren Besinler
Çinko mineralini içeren besinleri düzenli olarak tüketmek oldukça faydalıdır. Belirli sebze ve meyvelerde, süt ürünlerinde, kırmızı et, tahıllar ve baklagillerde bu minerali görmek mümkündür. Çinko içeren besinleri, beslenme düzeninize mutlaka dahil etmelisiniz. Aşırıya kaçmadan dengeli şekilde tüketmek gerekir. Fazla kullanımı vücutta belirtilere yol açabilir. Günlük tüketmeniz gereken çinko, yaşa, cinsiyete ve gebelik durumuna göre değişir. Bilinçsiz kullanılan takviyeler farklı sağlık sorunlarına yol açabilir. Yüksek dozda alındığında mide bulantısı, karın ağrısı, ishal ve yüksek ateş gibi belirtiler gösterebilir. Aynı zamanda fazla tüketildiğinde vücuttaki demir oranını da düşürecektir. Demir ve çinko eksikliği belirtileri hissettiğinizde bir uzmana danışmak ve kontrollü şekilde takviye almak önemlidir. Çinkonun vücut tarafından emilmesini kolaylaştıran proteinlerden faydalanmak oldukça önemlidir. Vegan ve vejetaryenler, mutlaka kuru fasulye, kaju ve badem gibi zengin çinko içeren besinlerden, günlük öğünlerine dahil etmelidir. Çinko açısından yoğun olan besinlerin başında kabuklu deniz ürünleri gelir. Düşük kalorili olmaları ile birçok kişi tarafından tercih edilen seçeneklerdendir. İstiridye, karides ve midye tüketebilirsiniz. Et tüketmek istemeyenler için bakliyat oldukça önemlidir. Özellikle mercimek, nohut ve fasulye gibi besinler önemli ölçüde çinko içerir. Süt ürünlerini günlük olarak tüketmeye dikkat etmek önemlidir. Peynir ve süt önemli çinko kaynaklarıdır. Çinkonun dışında diğer vitamin ve mineraller bakımından da zengindir. Kemik gelişimi ve sağlığı için tüketmek gerekir. Herkesin tüketmeyi sevdiği bitter çikolata belli bir miktar çinko içerir. Sebze tüketmek, çinko ihtiyacınızı karşılamak için gerekli olan besinler arasında en önemlilerindendir. Lahana, yeşil fasulye ve patates gibi sebzelerde günlük çinko ihtiyacını önemli ölçüde karşılar.
