İçindekiler
Kan uyuşmazlığı anne ve bebeğin kan gruplarının veya Rh faktörlerinin farklı olmasından kaynaklanan bir rahatsızlıktır. Hamilelik döneminde kan uyuşmazlığı tehlikeli olabilir ama erken tanı konulduğunda çok basit bir şekilde önlenebilir. Peki kan uyuşmazlığı nedir?
Kan uyuşmazlığı nedir?
Her insanın kanında kendine özgü özellikler bulunur. Herkesin bildiği gibi kan grupları en temel sınıflandırma başlıklarından biridir. Kan grupları A, B ve 0 olarak üçe, Rh faktörü ise pozitif ve negatif olarak ikiye ayrılır. A-B-O ve Rh uyuşmazlığı bebek ve annenin farklı özelliklere sahip olmasından kaynaklanır.
- Anne 0 bebek A, B veya AB
- Anne A bebek B veya AB
- Anne B bebek A veya AB
kan gruplarına veya
- Anne Rh(+) bebek Rh(-)
- Anne Rh(-) bebek Rh(+)
faktörlerine sahip olduklarında kan uyuşmazlığı ortaya çıkar.
Kan gruplarının etkisi
Kan grupları aslında yaygın biçimde bilindiği gibi sadece A-B-AB-0 şeklinde ortaya çıkmaz. Her kan grubunun dominant ve çekinik varyasyonları vardır. Örneğin dominant bir A grubu AA olarak adlandırılır. Çekinik bir B grubu ise B0 olarak adlandırılır. Olası kan grupları;
- AA, A0
- BB, B0
- AB
- 00
olarak bilinmektedir. Örneğin çekinik bir A(A0) ve çekinik bir B(A0) grubu ebeveynlerin bebeklerinde 0(00) kan grubu görülmesi çok da düşük bir ihtimal değildir.
A grubu bir insanda A, B grubunda B, AB grubunda ise A ve B antijenleri bulunur. 0 grubunda herhangi bir antijen yoktur. Her kan grubu diğer kan gruplarına karşı bir antikora sahiptir veya karşılaştığında hızla üretebilir.
Bu uyuşmazlık aynı şekilde Rh(+ veya -) faktöründe de ortaya çıkabilir. Kanda Rh faktörü yoksa Rh(-) varsa Rh(+) olarak nitelendirilir.
Ortaya çıkabilecek rahatsızlıklar
Uyuşmazlık olduğunda annenin kanındaki kırmızı kan hücrelerinin plasentaya ya da fetuse geçme ihtimali vardır. Bu olasılık bebek ve annenin kanının genellikle ilk buluştuğu an yani doğum anına denk gelir. Hamilelikte genellikle anne ve bebeğinin kanları karışmaz. Plasentadan geçmesi muhtemel maddeler; oksijen, karbondioksit, besin, bazı ilaçlar ve bazı virüslerdir. Ancak düşük, travma ve doğum sebebiyle kanların karışma olasılığı vardır. Eğer bu gerçekleşirse annenin kan hücreleri antikor üretmeye başlayabilir. Bu antikorlar bebeğin kan hücrelerine sanki bir virüs ya da zararlı bir bakteriymiş gibi tepkide bulunabilirler. Bunun sonucunda bebekte alyuvar yıkımı meydana gelmekle birlikte kansızlık ortaya çıkabilir. Kansızlığın yaratması muhtemel rahatsızlıklardan bazıları kalp yetmezliği ve sarılıktır.
Önlemek için neler yapılabilir?
Kan uyuşmazlığı, hamileliğin erken safhalarında kan testi ile önlenebilir. Eğer Rh uyuşmazlığı varsa 28. haftadan sonra anti-D iğnesi(uyuşmazlık iğnesi olarak da bilinir) yapılması önerilir. Bunun sebebi ise kan hücrelerinin herhangi bir kan karışımında antikor oluşturmasını engellemektir. Bu ilaçta daha önce Rh(+) kanla karşılaşmış antikorlar bulunmaktadır. Aynı şekilde doğumdan sonraki 72 saatlik süreçte de anti-D yapılması yüksek önem taşımaktadır. Çünkü doğumdan sonra, annenin kan hücrelerine bebeğin kan hücreleri karışmaktadır. İki iğne de yapıldığı takdirde gelecek gebeliklerde uyumsuzluk olma ihtimali yüzde birden de düşük olasılıklara düştüğü söylenmektedir.
