İçindekiler
Alfred Nobel’in önderliğinde İsveç’in başkenti olan Stockholm’de kurulan Nobel ödülü derneği, insanlık adına üstün hizmet gösterenleri ödüllendirmek amacıyla 1895’te kurulmuştur. Nobel Ödülleri, 1901 yılından beri, Fizik, Kimya, Edebiyat, Barış, Fizyoloji ve Tıp alanlarında kişi veya kurum fark etmeksizin dağıtılmaktadır. Türkiye’de de bu büyük ödüle sahip isimler olmuştur. Türkiye’yi gururlandıran ödül sahibi isimleri ve ödüle aday olmuş isimler şöyledir:
Orhan Pamuk: Orhan Pamuk, Nobel Ödülü’nü Alan ilk Türk olarak adını tarihe, altın harflerle yazdırmıştır. Orhan Pamuk 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüştür. Orhan Pamuk’un eserleri ödül sonrası daha da yaygınlaşarak pek çok dile çevrilmiştir. Nobel jürisi açıklamasında, “Pamuk kenti İstanbul’un melankolik ruhunu araştırma yolunda, kültürlerin çatışmaları ve birbirleriyle iç içe geçmesinde yeni semboller bulduğunu” söylemiştir.
Aziz Sancar: Ödülü alan diğer isim ise Aziz Sancar’dır. Mardin’in bir köyünden, Amerika Birleşik Devletleri’ne uzanan başarı öyküsüne sahip Sancar; hücrelerde hasar gören DNA’ları onarma şeklini ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmasıyla dikkat çekmiştir. Bu araştırma Sancar’a Nobel Ödülü’nü kazandırmıştır. 300’den fazla makale yazan Sancar, 2015’te aldığı ödülü hakettiğini tüm dünyaya kanıtlamıştır. Sancar ödülden aldığı parayı ise Carolinr Türk Evi’ne bağışlamıştır.
Ahmet Üzümcü: Ahmet Üzümcü ise 2013 yılında Nobel Barış Ödülü’nü almıştır. Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’nün direktörlüğünü yapan Ahmet Üzümcü Suriye’de rejime ait kimyasal silahların imha edilmesinden sorumlu olan OPCW adına ödülü almıştı.
Nobel Ödülü Alamayan Başarılı İsimler
Türkiye’de Nobel’e aday olmuş ancak ödülü alamamış önemli isimler de vardır. O isimler şöyle sıralanabilir:
Yaşar Kemal: Anadolu yaşamını son derece gerçekçi ve sürükleyici bir biçimde eserlerine yansıtan, onlarca eser yazan ve “İnce Memed” isimli eseri yirmiden fazla dile tercüme edilen usta yazar Yaşar Kemal Nobel’i alamayan isimlerden biridir. Kemal bir konuşmasında “Nobel’e 1973’ten beri adayım ölene kadar da aday olacağım” demişti. Yaşar Kemal 2015 yılında ise Nobel alamadan hayatını kaybetmiştir.
Leyla Erbil: Türk Edebiyatı’nın önemli kalemlerinden olan konuma Leyla Erbil, Nobel’e iki kez aday olarak katılmasına rağmen ödülü alamamıştır. Ülkemizde Nobel’e aday gösterilen ilk kadın yazar olan Erbil 2013 yılında yaşamını kaybetmiştir.
İlhan Berk: 2008 yılında vefat eden ve Türk Edebiyatı’nın en önemli şairlerinden olan İlhan Berk de bu ödüle aday olan ama ödül alamayan isimlerdendir.
Aday Olan Türk Bilim İnsanları
Tanınan isimlerin yanı sıra Nobel için aday gösterilen Türk bilim insanları da bulunmaktadır. Örneğin Atakan Peker ‘Sıvı metal’ teknolojisi çalışmasıyla aday olmuştur. Bunun dışında kalp hastalıklarının tedavileri üzerine çalışan Gökhan Hotamışlıgil Nobel’e aday gösterilmiştir. Gen tedavisini geliştiren Bahri Karaçay ve mobil teknolojileri geliştirme üzerine çalışan İlhan Akyıldız da Nobel Ödülü’ne aday olan bilim insanlarıdır.
