İçindekiler
Stresli yaşam, çarpıtılan düşünceler, iş ve ailevi sorunlar, kontrol edilemeyen kaygı gibi nedenlerle görülen modern çağın fenomeni haline gelen tükenmişlik sendromu, hayata karşı isteksizlik ve çöküş olarak tanımlanan tedavi edilmesi gereken ruhsal işlev bozukluğudur. İnsan bedeninin enerjisinin düşmesine bağlı olarak isteksizlik, ilgisizlik, yorgunluk gibi durumlar görülür. Kişi, sosyal çevresinden kendini soyutlayarak adeta bir duygusal çöküşe girer. Bu durum birdenbire ortaya çıkmamakla birlikte, bir kanser gibi sinsi sinsi ilerleyerek kişinin yaşamını alt üst eder. Kötü zamanlardan geçilen özellikle şu son yıllarda aksini iddia etmek mümkün değildir. Ama unutulmamalıdır ki her duygu her düşünce gibi bu da geçici bir durumdur. Önemli olan bu durumu kabullenmemek, hemen tedavi yoluna gitmektir. Bu sendrom genellikle, işkolik, mükemmeliyetçi, özgüvensiz insanlarda daha ön plana çıkar. Bu yazıda, tükenmişlik sendromu nasıl aşılır?, belirtileri nelerdir?, gibi pek çok soruya yanıt bulacaksınız. “Hiçbir şey yapasım yok.” “İşe gidesim yok.” “Yataktan çıkmak istemiyorum.” “Kendimi mutsuz hissediyorum.” “Başkalarının ne düşündüğü, ne hissettiği önemli değil.” “Geleceğe dair çok umutsuzum.” “Hiçbir şeye hevesim kalmadı.” gibi cümlelerin hayatınızın belli dönemlerinde karşınıza çıkması olağan bir durumdur. Yaşam süresinin bir bölümünde inişli çıkışlı bir ruh hali içine girebilirsiniz. Böyle durumlar, insan olmanın getirdiği geçici ve gayet normal duygulardır. Fakat bu hisler belirli bir sürenin üstünde sizin hayatınızda işgal edici bir yer kapladıysa, hiç vakit kaybetmeden bir uzmandan yardım almanız çok daha iyi olacaktır. Tükenmişlik Sendromu Nasıl Anlaşılır?, Bu sendrom hangi hisleri beraberinde getirir. İşte Tükenmişlik sendromunun belirtileri:
- Fiziksel ve bedensel bitkinlik
- Moral bozukluğu
- Umutsuzluk ve Çaresizlik
- Normalde severek, isteyerek yaptığın işlerden keyif alamama
- Motivasyon güçlüğü
- Başarısız hissetme
- Hissizleşme
- Tahammülsüzlük/ Ani öfkelenme
- Azalmış özgüven
- Hayattan soğuma
- Gerçek olduğuna inanılan karamsar olumsuz düşünceler
- İşleri yarım bırakma
- Odaklanma sorunları
- İştah ve Uyku değişikliği
- Kronik yorgunluk
Yukarıdaki belirtilerin görülme sıklığı, görülme düzeyi ve görülme süresi kişiden kişiye farklılık gösterdiği unutulmamalıdır. 5-6 aydan fazla böyle duygular hissediyorsanız işler pek yolunda gitmiyor demektir. Her şeye karşı isteksiz olmak ve gergin bir ruh hali uzun süreli durumlarda kişiyi çıkmaza sokar. Kendinizi bırakmadan hızlı bir şekilde kabullenme ve tedavi yoluna gidilirse hasar almadan böyle bir ruh halinden kurtulmak hiç de zor değildir.
Tükenmişlik Sendromu Nedenleri
Yaşam, denge üzerine kurulu bir yapıdır. Doğru dengeyi bulduğunuzda hayat su gibi akıp gider. İnsan vücudu da böyledir. Zihinsel ve fiziksel denge ayarlanmadığında ve bu denge bir tahterevalli gibi bir yükselip bir alçaldığında duygusal olarak da denge kaybedebilir, çeşitli ruhsal sorunlara yol açabilir. Önemli olan bu zihinsel, duygusal ve bedensel ilişkiyi doğru bir derecede dengelemektir. Doğru bir şekilde tahterevalli dengeledikten sonra dönüp arkanıza bakmanız gerekir. O tahterevalli de kimler var? Tahterevallinin dengesini kim bozuyor? Kim fazlalık? Bunları görebilmek ve sizin dengenizi bozan kişileri veya durumları terk etmek, araya mesafe koymak ruh sağlığınız açısından çok önemlidir. Tükenmişlik sendromuna yakalanma nedenleri kişiden kişiye farklı olsa da genellikle aşırı, fazla kavramları sonucunda ortaya çıkar. Tükenmişlik sendromu nedenleri:
- Toksik ilişkiler
- Aşırı iş yükü/ Aşırı sorumluluk alma
- Patron veya kişi baskısı
- Yoğun ve stresli iş temposu
- Kendine zaman ayırama
- “Hayır”, diyememe
- Uyumsuz ortam ve kişiler
- Yanlış yönetim
- İşkoliklik gibi nedenler tükenmişlik sendromuna yakalanma olasılığını arttırır.
İşten kaynaklı tükenmişlik sendromuna yakalandıysanız tükenmişlik sendromu tedavisi oldukça basittir. İş yaşam dengesini düzenlemek, sizi olumsuz etkileyen kişilere mesafe koymak, kendinize vakit ayırmak, iş değiştirmek, bir süre o ortamdan uzaklaşmak size iyi gelecektir.
Tükenmişlik Sendromundan Nasıl Çıkılır?
Kişinin sosyal yaşamını da fazlasıyla etkileyen tükenmişlik sendromundan nasıl çıkılır?
- Hayatınızı rutine bağlamayın, her zaman yeni şeyler öğrenmek sizin en büyük motivasyon kaynağınız olsun.
- Odak noktanızı “iş”, olarak kodlamayın bu çok yanlış ve sizin kendi benliğinizi unutturacak bir düşünce biçimidir.
- Kendinize zaman ayırın. Gün içerisinde kendinizle konuşacak bir alan yaratın.
- Yeni yeni hobiler edinin.
- Günlük bakımınızı aksatmayın.
- İstemediğiniz olaylara karşı “Hayır.”, demeyi öğrenin.
- Çarpıtılan, olumsuz düşüncelere inanmayın. Böyle durumlarda zihin sizinle oyun oynayarak yalan yanlış düşünceleri beyninize sokmada çok başarılıdır. “Ben beceriksizim.” “Ben yeterli değilim.” , gibi düşüncelere kapılıp gitmeyin.
- Uykunuzu iyi alın. Uyku kalitenizi arttırmak size çok iyi gelecektir.
- Spor yapmak, vücutta mutluluk hormonunu salgıladığı için, tükenmişlik sendromundan nasıl kurtulunur?, sorusuna verilen en sağlıklı yanıttır. Düzenli olarak yapılan egzersiz bu hissi sizden uzaklaştıracaktır.
- Canınız istemese bile sosyal çevrenizden uzaklaşmayın. Ailenizle, arkadaşlarınızla görüşün. Onlara vakit ayırın. Yapacağınız en küçük aktivite, size iyi gelerek, beyin sinyallerinin doğru bir şekilde çalışmasını sağlar.
- Sizi negatif etkileyen kişi ve ortamlara mesafe koymaktan çekinmeyin.
- Doğru beslenmenin vücut ve beyin arası sinyalleri güçlendirdiğini biliyorsunuz. Bedeni ve ruhu doyurmak için tükenmişlik sendromuna ne iyi gelir?, Bu ruhsal dönemde bol bol yeşillik, kavrulmamış kuruyemiş, meyve, probiyotik içerikli zengin besinler tüketilmesi oldukça faydalıdır. Aynı zamanda sigara veya alkol sizin bu döneminizde size iyi bir arkadaş olmazlar. Bu arkadaşları hayatınızdan çıkarmak en azından azaltmak size çok iyi gelecektir.
Yukarıdaki maddeler, tükenmişlik sendromu nasıl geçer?, ile ilgili sorularınıza cevap olup hayatınızı düzene sokmanıza yardımcı önerilerdir. Eğer bunları yapıp hala belirli bir kademe ilerleyemediyseniz bir psikolog ile görüşmekten çekinmeyin.
Depresyon ve Tükenmişlik Sendromu Arasındaki Farklar Nelerdir?
Tükenmişlik sendromunda görülen belirtilerin aynısı depresyonda da görülür. Sendromda görülen çaresizlik, olaylara karşı duyarsızlık, otomatik gelen olumsuz düşünceler, enerji düşüklüğü, ruhsal çökkünlük depresyon belirtileri ile karakterizedir. İkisinin arasında ince bir çizgi vardır. Tükenmişlik sendromu, bir ortama bağlı iken depresyon geniş bir alana yayılır. Bir bakıma, tükenmişlik, depresyonun bir alt basamağıdır. Hem depresyon hem de tükenmişliğin yıkıcı ve iş verimliliğini düşürücü etkisi vardır. Fakat, negatif kaynak ortadan kalkınca tükenmişlikte ortadan kalkarken, depresyon sabit durur. Tükenmişlikte kaynak belirlidir ve o kaynağı kaldırmaya yönelik çözümler bulunur. Fakat depresyon da kaynak kişinin tüm hayatıdır. Tükenmişlik sendromu meslek gruplarında görülürken depresyon herkeste görülebilir. Peki her ikisinde de görülen hevessizlik neden olur? Tükenmiş sendromuna yakalanan kişilerin karşılaştığı problemler, ya da iş yerindeki olumsuz şartlar onu hevessizliğe sürükler. İlgi duyduğu şeyleri yapamaz hale gelir. Bu daha çok ne zaman yönetimini doğru ayarlayamamak ile ilişkilidir. Böyle durumlarda kişi kısır döngüye girerek sosyal hayatından uzaklaşır. Depresyonda ise kişinin zamanı vardır. Bunu yaratacak bir ortama hakimdir. Fakat, olumsuz duygular onu o kadar yoğun bir şekilde beynine oturmuştur ki canı ilgisi olsa dahi sevdiği aktiviteleri yapamaz hale gelir. Örneğin kişi önceden kitap okumayı seviyorsa, depresyondayken kitap okumak onun için zulüm haline gelir. Tükenmişlik sendromu nasıl atlatılır?, sorusuna yanıt verildiği gibi aynı yanıtlar depresyonda olan bir kişi içinde verilebilir.
