İçindekiler
Genelde kabartma tozu olarak bilinen sodyum bikarbonat, sodyum tuzlarından formülü NaHCO3 olan bir kimyasal bileşiktir. Beyaz katı kristal toz olan sodyum bikarbonat genellikle ince bir toz halinde görülür. Çamaşır sodası benzeri hafif tuzlu, alkali bir tada sahiptir.
Tarihçe
1791 yılında Fransız kimyacı Nicolas Leblanc, sodyum karbonatı üretti. Ardından 1846’da New York’ta yaşayan iki fırıncı John Dwight ve Austin Church bir fabrika kurup soda tuzu üretimine başladılar.
Sodyum bikarbonat kullanım alanları
Sodyum bikarbonatın kullanım alanı oldukça geniştir. Özetlemek gerekirse
- Yemek pişirme,
- Haşere kontolü,
- Havuz pH düzenlemesi,
- Havai fişek,
- Dezenfektan,
- Yangın söndürme,
- Laboratuvarlar,
- İlaç,
- Temizlik, kişisel temizlik,
- Spor.
Yemek pişirme
Sodyum bikarbonatın yemek pişirmede kullanımı genellikle kabartma tozu halinde olur. Mayalanma maddesi olarak da bilinen sodyum bikarbonat hamurda karbondioksiti serbest bıraktığından hamurun genişlemesine sebep olur. Severek tükettiğimiz kek, ekmek tarzı besinlerin çoğunda bulunup, tahılı oluşturmasıyla bilinir.
Haşere kontrolü
Sodyum bikarbonat hamamböceklerinde oldukça etkili bir ilaçlama yöntemidir ve kullanıldığında, iç organların patlamasına neden olur. Bunun dışında mantar büyümesini kontrol etmek amacıyla kullanılabilir.
Havuz pH düzenlemesi
Sodyum bikarbonat, pH seviyesini yükseltip havuzların, kaplıcaların alkalinitesini yükseltir. Bu yolla suyun girilebilir olmasını sağlar. Yüksek pH durumunda başvurulmaz.
Havai fişek
Sodyum bikarbonat, yılan şeklindeki havai fişeklerin ana bileşenlerinden biridir. Yanma sonucu siyah bir yılan benzeri bir kül oluşturmasıyla bilinir.
Dezenfektan
Sodyum bikarbonatın dezenfekte özellikleri çokça güclü olmasa bile bazı organizmalara karşı oldukça etkilidir. Genellikle kitapçıların kullandığı bu bileşen kitaplardaki küf ve tozu engelleyerek kitapların daha temiz olmasını sağlar.
Yangın söndürme
Sodyum bikarbonat genellikle elektrik ve gres yağ yangınlarını söndürmek için kullanılabilir, ancak sıçrama ihtimali gözden kaçırılmamalıdır. Isındığında karbondioksit açığa çıkardığından sabunlaşarak boğucu bir köpük oluşturur.
Laboratuvar kullanımı
Sodyum bikarbonat, laboratuvarlarda asitleri nötralize etmek için yaygın olarak kullanılmaktadır.
İlaç
Su ile karıştırıldığında hazımsızlık ve mide ekşimesini tedavi etmek amaçlı kullanılabilir. Ayrıca zehirli bitkilere karşı geliştirilebilecek alerjilerde, böcek sokmaları ve ısırmalarında kaşıntı hafifletmek ve şişlikleri indirmek amaçlı kullanılabilir.
Tıp
Sodyum bikarbonat, lokal anestezilerde enjeksiyonların ağrısını azaltmak amacıyla kullanılabilmektedir. Mermi yaralarında enfeksiyonun yavaşlamasını sağlayabilmektedir. Ayrıca göz yaşartıcı gaz etkisini azaltmak için sıklıkla kullanılır.
Temizlik
Alüminyum panellerin temizlenmesinde boya korozyonunu engellemekte oldukça etkili olan sodyum bikarbonat, pas engelleme ve yüzey pasının çıkarılmasında oldukça etkilidir.
Kişisel temizlik
Sodyum bikarbonat diş macunlarında daha iyi beyazlık sağlamak ve plak çıkarmak amaçlı kullanılmaktadır. Ağızdaki asit üretiminin dişler ve diş etleri üzerindeki etkisini nötralize eder, temizleyici ve enfeksiyon önleyici bir antiseptik görevi görür.
Spor
Orta mesafe koşucularına yedi dakikaya varan bir tamamlayıcı desteği verebilir ancak aşırı doz riskli olmaktadır, çünkü sodyum artışı sağladığı için toksik olabilmektedir.
