Annelik sürecinde kadın çalışanlara pozitif ayrımcılık sağlanır. Bu haklarla kadınların iş piyasasındaki konumları korunmakla birlikte çalışılan kuruma katılım da teşvik edilir. Peki çalışan anne adaylarının hakları nelerdir? İşte tüm detaylar:
Analık İzni: İşçi veya memur; doğum yapan kadınlara doğum yapmadan önce 8 hafta, doğum yaptıktan sonra 8 hafta olmak üzere toplamda 16 hafta yani 112 gün analık izni verilir. Çoğul gebelik durumlarında doğumdan önceki süreye 2 hafta daha eklenir.
Doğum sırasında veya doğum sonrasında annenin vefatı durumunda, doğum sonrası izni babaya verilmektedir.
Evlat edinme halinde ise üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinenler de 8 hafta analık izninden yararlanabilirler.
Süt İzni: Süt izni doğumdan sonra başlar ve bebeğin 1 yaşına gelmesiyle sona erer. 1 yaşına gelen çocuk için annenin süt izni hakkı biter ve eski çalışma düzenine devam eder. İşçi anneler için süt izni günde 1.5 saat iken; memur anneler için süt izni doğumdan sonraki ilk 6 ayda günde 3 saat, devam eden 6 ayda günde 1.5 saattir. Bu sürenin hangi saatler arasında kullanılacağını çalışan anne belirler. Çoğul gebeliklerde bu süreler farklılık göstermektedir.
Yarım Gün Çalışma Hakkı: Çalışan annelerin, doğum izinleri bittikten sonra ihtiyaç duymaları halinde yarım gün çalışma hakları bulunur. Bu izin ilk doğum için 2 aydır. Doğum sayısına göre değişkenlik gösterir. Çoğul gebeliklerde ise belirtilen sürelere 30’ar gün eklenir.
- Engelli doğum halinde verilen süre 12 aya kadar çıkmaktadır.
- Evlat edinme halinde bu haktan anne ya da babadan biri yararlanabilmektedir.
- Memur anneler bu süre zarfında tam maaş alırlar. İşçi anneler için işveren yarım aylık ücret öder ve ayrıca İŞKUR tarafından İşsizlik Fonu’ndan asgari ücretin yarısı oranında da ödeme yapılır.
- İşçinin bu haktan faydalanabilmesi için son 3 yıl için 600 günlük prim ödemesinin yapılması ve işçinin yazılı başvurusunun bulunması gerekir.
- Çalışan ebeveynler, çocuğu okula başlayınca kadar yarı zamanlı çalışabilir. Burada en önemli ölçüt her iki ebeveynin de çalışıyor olmasıdır ve ebeveynlerden yalnızca bir tanesi bu haktan faydalanabilir.
- Eğer çalışmayan eşin sürekli bakım ve tedavi gerektiren bir rahatsızlığı bulunuyorsa, diğer eş bu haktan faydalanabilir. Bunun için işçinin işverene en az 1 ay önceden yazılı bir şekilde talepte bulunması gerekir.
- Bu talepte işçinin yarı zamanlı çalışmaya hangi tarihte başlayacağı, hangi günlerde ve hangi saatler arasında çalışmak istediği belirtilmeli ve işçinin eşinin çalıştığına dair belgenin de yer alması gerekir. İşverenin ise bu talebi 1 ay içinde yazılı olarak değerlendirmesi gerekmektedir. Eğer 1 ay içinde işçiye herhangi bir bilgi verilmezse, işçi yazılı talebinde belirttiği sürede ve şekilde iznini kullanmaya başlayabilir.
- Yarı zamanlı çalışan işçi ve memurların fiili hizmet süreleri ile prim günleri de yarım olarak hesaplanır. Örneğin 3 yıl yarı zamanlı çalışan kişi, 1.5 yıl çalışmış gibi kabul edilir. Ancak, çalışan işçi veya memur bu eksik günlerinin primini, borçlanmayla karşılayabilir.
Ücretsiz İzin Hakkı: Memur anneler, 16 haftalık doğum izni ve 2-6 ay arası değişen yarı zamanlı çalışma haklarının bitmesi ile 24 aya kadar ücretsiz izin kullanabilirler.
İşçi anneler ise doğum iznine ilaveten 6 aya kadar ücretsiz izin kullanabilmektedirler.
Tek Seferlik Emzirme Ödeneği: Çalışan ya da çalışmayan bütün doğum yapan kadınlar için 178 TL emzirme ödeneği (süt parası) ödenir. Eğer anne sigortalı değilse ödenek sigortalı babanın hesabına yatırılır. SGK İl Müdürlüğüne yapılacak başvuru ile bu haktan faydalanabilirsiniz.
Yeni Doğan Çocuk Yardımı: Çalışan ya da çalışmayan bütün doğum yapan kadınlar için yeni doğan ücreti verilir. Başvurular Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlüklerine, ilçelerde ise kaymakamlıklara yapılır.
Annenin Diğer Hakları:
- Hamilelik sürecinde kadın çalışanlar günlük 7.5 saatten fazla çalıştırılamaz.
- Anne işçi ise doğumdan sonraki 1 yıl süresince gece vardiyasında çalıştırılamaz.
- Doğumdan sonraki 1 yıl boyunca kadın işçiye fazla mesai yazılamaz.
- Eğer anne işçinin çalıştığı iş yerindeki kadın işçi sayısı 150’nin üstünde ise, emzirme odası ve kreş açılması zorunludur.
- Engelli çocuğu olan anne işçiye, 10 güne kadar ücretli mazeret izni verilebilir.
