İçindekiler
İnsanların beslenme alışkanlıkları, süreç içerisinde birçok değişime uğramıştır. Çeşitli şekillerde diyetlere sahip olan topluluklar, tükettikleri ürünlere göre beslenme şekillerini belirlemişlerdir. Tükettikleri ürünü dikkatle seçen bireylerden oluşan vegan beslenme taraftarları, günümüzde giderek artmaktadır.
Sağlık açısından daha yararlı olduğunu düşünerek ya da hayvanlara karşı olan tutumlarından dolayı; birçok insan vegan beslenme alışkanlığı kazanmaya çalışıyor.. Veganlık; sadece yeme ve içme ürünlerinin dışında, içerisinde hayvani ürün bulunan hiçbir şeyi tüketmemek üzerine dayalı bir beslenme türüdür.
Vegan beslenen bireyler, et tüketmedikleri için bünyelerini yağlı besinlerden uzak tutarak daha sağlıklı bir beslenme şekline sahiptirler. Peki, vegan beslenme nedir ve nasıl yapılır?
Vegan Diyeti Nedir?
İnsan sağlığı için en çok dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de beslenme şeklidir. Tüketimin çok artması ile birlikte birçok besin, imalat değeri düşük kimyasallardan bolca içerir hale gelmiştir. Bunun yanı sıra çok fazla tüketilen hayvani ürünler de vücudu olumsuz etkilemektedir.
Vegan diyeti; vücudun kalori ihtiyacını bitkisel ürünlerden karşılayarak sahip olunan fazla kilolardan kurtulma yöntemlerinden biridir. Vegan diyeti yapılırken; hayvansal gıdalar tüketilmediği için; tüketilen bitkisel besinlerin vücudun kalori ihtiyacını karşılamasına dikkat edilmelidir.
Vegan diyeti yapmak isteyen ve hayatına vegan olarak devam etmek isteyen bireyler; kesinlikle öncesinde uzman diyetisyenlere başvurmalıdır. Aksi halde bilinçsizce edinilecek beslenme alışkanlığı bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etki yaratacak ve kişiyi hastalıklara karşı savunmasız kılacaktır.
Vegan Diyeti Nasıl Yapılır?
Vegan diyeti; günlük minimum 5 porsiyon meyve ve sebze ürünlerinin tüketiminin yanında düşük yağlı ve şekerli bitkisel süt ürünleri ve kepekli yiyeceklerin tüketimini kapsayan bir diyet türüdür. Diyeti uygularken mutlaka tüketilmesi gereken diğer bitkisel ürünler şunlardır:
- Baklagil
- Kuruyemiş
- Yağlı tohumlar
Bunlara ek olarak da omega-3, B12 ve D vitamini ihtiyacı da göz önünde bulundurulup vücudun bu ihtiyaçlarını karşılayacak bitkisel ürünler de tüketilmelidir.
Süt ürünlerinde bulunan kalsiyum minerali, birçok bitkisel üründe de mevcut olduğu için vegan diyeti uygulayan kişiler, vücudun ihtiyacı olan kalori ve mineraller hakkında bilgi sahibi olduktan sonra, bir uzman ile birlikte bitkisel ürünlerden oluşan bir diyet listesini rahatlıkla oluşturabilirler.
Vegan Diyeti ve Vejetaryen Diyeti Arasındaki Farklar Nelerdir?
Vejeteryan beslenme şekline sahip insanlar, beslenme şekilleri gereği sadece et tüketmemektedir. Vegan beslenmenin vejetaryen beslenmeden en büyük farkı ise et ürünlerinin dışında süt, yumurta ve benzeri hiçbir hayvani ürünün tüketilmemesidir. Tamamen bitkisel bir beslenme şekli olan veganlıkta lif ve karbonhidrat oranı yüksek gıdalar sıklıkla tüketilmektedir
Veganlık her ne kadar vücut için sağlıklı bir beslenme şekli olsa da uzman bir diyetisyene danışılmadan bilinçsizce uygulandığında büyük sorunlara yol açabilir. Yapılan araştırmalar ışığında vegan beslenen kişilerde kan basıncının düştüğü, zararlı kolesterol değeri ve insülin değerinde düşme meydana geldiği gözlemlenmiştir. Bu yüzden bu olumsuz durumlar ile karşılaşmamak için beslenme şekli ve tüketilen ürünler bilinçli bir şekilde seçilmelidir.
Çocuklar Vegan Diyeti Yapabilirler Mi?
Vegan diyetin, çocuklara olumlu ya da olumsuz etkileri hakkında hala net bir araştırma sonucu bulunmamaktadır. Uzmanlar tarafından yapılan ve güvenilir sonuçlara sahip olan araştırmalara göre çocukların büyüme aşamasında protein, vitamin ve eser elementlerden kesinlikle mahrum kalmamaları gerekiyor.
Tamamen vegan bir şekilde beslenen aile üyelerinin çocukları da bu beslenme şeklini uygulayabilirler. Ancak; bu beslenme şekli uygulanırken çocukların günlük olarak alması gereken protein,vitamin ve diğer mineral ihtiyacının doğru hesaplanıp bu ihtiyaçların mutlaka giderilmesi gerekiyor. Aksi takdirde, büyüme aşamasında olan çocuklar olumsuz etkilenebilir ve düşük dirence sahip oldukları için birçok tehlikeli sonuçla karşı karşıya kalabilir.
Herhangi bir uzmana danışmadan vegan şekilde beslenen çocuklar olumsuz sonuçlar ile zarar görebileceği için mutlaka bu beslenme şekli belirlenmeden önce uzman bir doktora danışılmalıdır.
Vegan Diyetinin Faydaları Nelerdir?
Vegan diyeti; bilinçli bir şekilde yapıldığında vücuda mutlaka faydalı etkiler sağlayacaktır. Tansiyon, diyabet ve kolesterol gibi kronik hastalığa sahip olan bireyler; vegan diyetini bilinçli bir şekilde uyguladıkları takdirde birçok olumlu sonucu elde edebilirler. Vegan diyeti yapacak kişilerin sorumluluk sahibi ve bilinçli olması gerekir. Çünkü vücudun tüm ihtiyaçlarını bitkisel ürünlerden karşılamak hem zor hem de dikkat edilmesi gereken bir konudur. Bilinçsiz bir şekilde yapıldığı takdirde önemli olumsuz sonuçlara neden olabilir.
Vegan beslenen bireylerde, şeker ve kolesterol oranın sağlıklı seviyelerde olduğu gözlemlenmiştir. Aynı zamanda kan basıncı seviyesi de sağlıklı seviyelerde olan vegan beslenen bireylerde; böbrek rahatsızlıkları, kanser ve eklem iltihabı rahatsızlıkları riski de önemli ölçüde azalmaktadır.
Vegan beslenme şekli, bağırsak üzerinde de olumlu etkiler yaratır. İçerdiği prebiyotik ürünler sayesinde bağırsak sağlığını koruyan vegan beslenme şeklinin, şişmanlık problemine karşı gelmede de faydalı rol oynadığı uzmanlarca gözlemlenmiştir.
Vegan Diyeti Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Vegan beslenen bireyler, bazı yararlı vitaminleri ve proteini tam olarak karşılayabilmek için takviye ürünler tüketmelidir. Vegan bir şekilde hayatını sürdüren bireylerde çoğunlukla; demir, iyot, B12, D vitamini, kalsiyum ve çinko eksikliği sıkça görülür. Vegan beslenen kişinin protein dengesi çok iyi kontrol edilmeli, ceviz, avokado, keten tohumu ve yer fıstığı tüketerek bitkisel yollar ile omega-3 ihtiyacının karşılanması sağlanmalıdır.
Güneşli ve sıcak havalarda, D vitamini ihtiyacını karşılamak için 20-25 dakika güneşe çıkılması da D vitamini eksikliğini giderecektir. Güneşsiz geçen kış aylarında ise mutlaka D vitamini takviyesi alınmalıdır. Yeşil yapraklı sebzelerden kalsiyum; kuruyemiş, meyve gibi bitkisel ürünlerden vücudun demir ihtiyacı karşılansa da vegan beslenen kişi, düzenli aralıklarla bu değerlerini kontrol ettirmelidir.
Hamileler Vegan Beslenebilir Mi?
Hamilelik sürecinde olan kadınlarda, vegan beslenme türü ile beslenildiğinde çeşitli sorunlar ortaya çıkmaktadır. Hamile kalma planı olan vegan kadınların en çok dikkat etmesi gerekenlerden biri de beslendiği ürünlerin vücudu için yeterli miktarda vitamin, mineral ve enerji sağlamasıdır. Beslenme düzeni bilinçli şekilde seçilen bitkisel ürünler ile ve aksatılmayan bir şekilde rutin hale getirilmelidir.
Hamilelik sürecinde, beslenme şekline dikkat edilmeyip vücut ve bebek için gerekli ihtiyaçlar giderilmez ise hem annenin hem de bebeğin sağlığında ciddi problemler ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple vegan beslenme türü, daha çok hamile olmayan yetişkin bireyler için önerilir.
Vegan Diyeti ve Spor
Vegan diyet uygulayan bireyler rahatlıkla ağır sporları dahi yapabilirler. Besin değeri yüksek olan bitkisel ürünler ve vücudun tüm ihtiyacını karşılayacak takviye ürünler ile her beslenme türünde olduğu gibi vegan beslenme de kolaylıkla ve sağlıklı bir şekilde spor yapılabilir.
Vegan olarak tüketilen ürünler ile kas yapısının geliştirilebilmesi mümkün olsa da hayvansal ürünler tüketen birine göre daha çok zorlanılacaktır. Her ne kadar durum bu olsa da vegan olarak beslenerek spor yapma da herhangi bir sorun gözlemlenmemiştir.
Beslenme şekli, insan sağlığı için en önemli hususlardan birisidir. Bu yüzden, beslenme düzeni ve şekli belirlenirken mutlaka ama mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.