İçindekiler
Zihinsel gelişim aşaması doğumun hemen öncesinde başlar ve en çok çocuğun çevresinde bulunan bireylerle geçtiği iletişime göre şekillenir. Tabii zihinsel gelişimi etkileyen bir diğer faktör ise çocuğun etrafındaki uyarıcılardır. Çocuk, doğduğu andan itibaren çevresinin farkına varmaya başlar ve bu yüzden etrafında olup biteni keşfetmek ister. Çocuğa erkenden gelen bu keşif ihtiyacı, yürümeye başlaması ile birlikte daha da güçlenir. Çocuk, yürümeye başladıktan sonra etrafı gezmeye, daha çok keşfetmeye başlar. Çocuk keşfetmeye devam ettikçe kendi bedenini, dış dünyayı, ilişkileri ve kuralları daha iyi kavramaya başlar. Çocuk, 1 yaşını bitirdiğinde artık zihinsel becerileri bir hayli gelişmiş duruma gelir ve etrafında olan biteni de daha iyi gözlemleyebilir.
Çocuk, bu yaşlarda daha çok gözlem yapmaya başlar ve etrafı öğrenmeye devam eder. Ayrıca bu yaşta çocuk, öğrendiklerini yansıtmaya da başlar. Ayrıca 1 yaşında bebeğin zihinsel gelişimi iyi seviyede olduğu için ona söylenenleri de anlayabilmektedir. Örneğin anne, çocuğundan kendisine herhangi bir şey getirmesini isterse çocuk bunu büyük ihtimalle anlayacak ve isteği yerine getirmeye çalışacaktır. 1 yaşındaki çocuk artık ayrımların farkına da varmıştır. Yani bireyselliğinin farkına vardığı için herhangi bir şeye evet veya hayır diyerek tepkisini ortaya koyabilir. Yani yavaş yavaş kendi kararlarını vermeye başlar ve sınırlarını öğrenir.
Bu yaşlarda çocuk, etrafında olup biten konuşmaları dikkatli bir şekilde dinlemeye başlar ve yavaş yavaş dilin kurallarını kavrar. Bu süreç devam ettikçe kelimeleri tekrar etmeye başlar. Bu yaşlarda çocuk, dinlediklerinden yola çıkarak anne ve baba gibi basit kelimeleri doğru zamanda doğru kişilere söyleyebilir ve yavaş yavaş konuşmanın temellerini atar. Tabii bu dönemlerde çocuğun söylemeye çalıştığı kelimeler tam olarak anlaşılmayabilir. Bunun sebebi ise çocuğun kelimeleri çıkarmakta zorlanmasıdır. Bu gibi durumlarda ebeveynler, çocuğun telaffuz edemediği kelimeleri düzgün bir şekilde tekrar ederek çocuğa yardımcı olmalıdır. Ayrıca ebeveynler, çocuklarının konuşmaya olan ilgisini takdir etmeli, onunla sık sık diyaloğa girmeli ve konuşma şeklini ilgi ile takip etmelidir. Bu tarz etkenler çocuğun dil gelişimini geliştirecektir. Ayrıca yine bu dönemde çocuklar, el ve kol hareketleri ile yüz mimiklerini de yavaş yavaş kullanmaya başlar.
1-2 Yaş Arası Bebeklerde Gözlem ve Taklitin Zihinsel Gelişime Etkisi
Çocuklar, etrafında olan bitenleri sürekli gözetleme ve inceleme ihtiyacı duyar. 1-2 yaşında olan çocukların hafızası artık iyice güçlenmiştir. Bu yaşlardaki çocuklar, daha önce gördükleri hareketleri tekrarlayabilir. Yani özellikle bu dönemlerde ebeveynlerin örnek davranışlar sergilemesi her zamankinden daha önemlidir. Aynı zamanda bu yaştaki çocukların hafızası gelişmeye devam eder ve çocuklar bunun yanı sıra hareket etme becerilerini de geliştirir. Bu dönemde çocuklar, herhangi bir davranışta bulunmadan önce eski deneyimlerini hatırlar. Sembolik oyunlar da yine bu dönemde ortaya çıkar. Çocuklar, öğrendikleri şeyleri oynadıkları oyunlarda da tekrar eder ve böylece öğrendiklerini pekiştirmiş olur. Bu yaştaki çocuklar genelde oyun oynarken telefonda konuşuyormuş gibi yapar. Tabii bebek besleme ve yemek pişirme gibi oyunlarda popülerdir. Bu yaştaki çocukların büyük bir kısmı mesleklere ait olan oyunları oynamaktan çok keyif alır.
Bunların yanı sıra 1 ve 2 yaş arasındaki çocuklar nesneler arasındaki farklılıkları kavrayabilecek seviyededir. Örneğin oyuncaklarını farklı gruplara ayırabilir. Yani arabaları ayrı bir yere koyarken bebekleri farklı bir yere koyabilir. Ayrıca kitap gibi içeriklerde bulunan resimleri eliyle gösterebilir, basit yapbozları yapabilir.
Bebeklerde 9. ayda nesne sürekliliği algısı gelişmeye başlamaktadır. Çocuk, bu dönemlerde gözünün önünde olmayan nesnelerin aslında var olduğunu anlayabilir. Tabii bunu anlamak için nesneleri birçok farklı testten geçirir. 12. Aydan sonra ise çocuklar artık nesneler hakkında sebep sonuç ilişkisi kurmaya başlamıştır. Örneğin oyuncağı mama sandalyesinden ittikten sonra düştüğünü, eğlenceli bir ses çıkardığında ebeveynlerinin ona güldüğünü hisseder.
Bebeklerde 1. yaş, anne ve babalar için oldukça zorlayıcı olabilmektedir çünkü bu dönemlerde bebekler, özgürlük için adeta can atmaktadır. 1 yaşına giren çocuklar artık eskisinden daha hareketli olur ve her şeyi keşfetmek ister. Bu dönemde ebeveynlerin çocuklarını mümkün olduğunca dışarı çıkarması tavsiye edilir, tabii güvenlik önlemleri alınarak. Yani çocuklar bu dönemde kendi başlarına ilgisini çeken her şeyi deneyimlemelidir. Örneğin çocuğun ilgisini herhangi bir nesne çekiyorsa o nesneye dokunmalıdır. Ebeveynlerde çocuğa nesne hakkında bilgi verirse çocuk çok daha iyi bir şekilde o nesnenin özelliklerini ve ne işe yaradığını kavramış olur.
Bu dönemde çocuğun zihinsel gelişimi için onunla sürekli konuşmak ve ilgi göstermek gereklidir. Ebeveynler, bu dönemde çocukları ile bol bol oyun oynamalı, kitap okumalı ve kitaptaki resimler ile ilgili konuşma yapmalıdır. Bu sayede çocuğun zihinsel gelişim süreci daha sağlıklı olacaktır. Çocuğun zihinsel gelişimi, aldığı uyaranlara ve etrafı ile kurduğu ilişkilere bağlı olarak gelişim gösterir. Yani bu noktada ebeveynlere düşen en büyük görev, çocuklara çok fazla uyarıcı olan ortamlar sunmaktır.
1-2 Yaş Aralığında Bebeğinizi ve Sizi Neler Bekliyor?
Bu yaşlar genelde ebeveynlerin artık evcilik ve öğretmencilik gibi oyunları oynamaya başladığı zamanlardır. Çocuklar, bu aylarda en aktif dönemini yaşar. Çevresine dair yoğun bir merak duygusu besler ve neredeyse gördüğü her nesneye dokunmak ister. Çocukların ilgisini en çok çeken nesneler arasında ise doğal olarak oyuncaklar vardır. Çocuklar, bu dönemlerde zihinsel gelişimin yanı sıra birçok farklı türde gelişim çağına girer. Tabii her çocuğun yaşayacağı gelişim özelliklerini çeşitli kişisel farklılıklar belirler.
Çocuklar, bu dönemde genelde kedi ve köpek gibi aşina olduğu hayvanları görünce tanır ve el ile gösterir. Tabii istedikleri veya ilgisini çeken herhangi bir nesneyi de el hareketi ile gösterir. Aynı zamanda çocuklar, bu dönemde günlük hayatında sıkça karşılaştığı nesnelerden birini konuşarak da gösterebilir. Biberonu al, oyuncağı ver gibi basit yönergeleri de takip edebilen çocuklar, diyalogları pür dikkat dinler.
1-2 yaş aralığında olan çocuklar, evde olan eşyaların çoğunun yerini bilmektedir. Ayrıca evde ve dışarıda bulunan çeşitli tehlikelerden de kaçmaya başlar. Bu tehlikelerin başında da ateş ve ütü unsurları gelir. Bu dönemdeki çocuklar genelde ütüden çekinir. Bunların yanı sıra, bu yaştaki çocuklar arkadaşlarının adlarını da bilir. Müzik çaldığında ritme ayak uydurabilir, altını ıslattığında ebeveynlerine haber verebilir. Ayrıca farklı nesneleri birbirleri ile birleştirerek ortaya hayal gücünün eseri olan ürünler çıkarabilir.
1-2 Yaş Aralığındaki Bebeklerde Dil Gelişimi
Dil gelişimi, ses ve kelime gibi etkenlerin kurallara uygun olarak kullanılmasına denilen süreçtir ve 1-2 yaş aralığındaki çocukların zihinsel gelişimi için çok önemlidir. Dil gelişimi doğumdan itibaren başlayarak ölene kadar devam eder fakat gelişim için çok önemli olan belli başlı dönemler vardır ve bu dönemlerden bir tanesi 1 ila 2 yaş aralığıdır. Çocukların dil gelişiminde iletişim kurma ile diğerlerinin dikkatini çekme ihtiyacı bulunmaktadır. 1-2 yaş aralığındaki çocuklar günlük hayatında sık sık karşılaştığı nesnelerin ismini söylemeye başlar ve çevresinde konuşulanları büyük bir dikkatle dinler. Tek tek kelimeler ile konuşur ve iki kelimelik cümleler kurar.
1-2 Yaş Aralığındaki Bebeklerin Öğrenme Yaklaşımları
Yapılan çeşitli araştırmalara göre her bir çocuğun kendine ait öğrenme yöntemi bulunmaktadır. Ayrıca her çocuk farklı bir kapasiteye sahip olduğu için öğrenme süresi de farklılık gösterir. Çocuklar yaş aldıkça ebeveynlerinin de yardımı ile yeni bilgileri daha hızlı bir şekilde öğrenebilir. Tabii ebeveynlerin asıl uygulaması gereken yöntem, çocuklara öğrenme hevesi kazandırmaktır. Bazı ebeveynler, 1-2 yaş aralığındaki çocukların zihinsel gelişimini daha sağlıklı yönetmek için çocuklara sürekli yeni bilgiler aşılamaya çalışabilir. Her şeyden önce ebeveynler, çocukların başarısını değil de öğrenmek için gösterdiği çabasını takdir ederse çocuğun zihinsel gelişimi daha sağlıklı ilerleyebilir. Ayrıca ebeveynlerin çocukların sorduğu sorulara usanmadan yanıt vermesi de yine zihinsel gelişimi olumlu yönden etkileyecektir.
Ebeveynlerin çocuklarına kitap okuma alışkanlığı kazandırması için ilk önce kendilerinin kitap okumayı sevmesi lazım. Yani eğer ebeveyn olarak sizler kitap okuma alışkanlığına sahipseniz, çocuğunuzun da sizin gibi olması çok zor olmayacaktır. Bunların yanı sıra, çocuğu akranları ile karşılaştırmak zihinsel gelişimsürecini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu sebeple karşılaştırma yapılmaması hem çocuğa özgüven sağlar hem de zihinsel gelişim süreci daha iyi ilerler.
1-2 Yaş Aralığındaki Bebeklerde Zihinsel Gelişim İçin Oyun Şart
Yapılan çeşitli araştırmalara göre 1-2 yaş aralığındaki bebeklerin iyi bir zihinsel gelişim sürecinden geçmesi için düzenli olarak oyun oynaması gerekmektedir. Bu yaşlarda çocuklara televizyon izletmemek çok daha iyi olacaktır. Televizyon yerine çeşitli oyunlara yönlendirmek önemlidir çünkü televizyonun uyarım seviyesi, oyunların uyarım seviyesine göre oldukça pasiftir. 1-2 yaş aralığı, zihinsel gelişim için en önemli dönemlerden bir tanesidir. Bu dönemde çocuklar ile oynanan oyunlar, zihinsel gelişimi sağlıklı ve olumlu yönde etkiler. Ebeveynler, bu önemli dönemi en iyi şekilde geçirmek için çocukları ile bol bol oyun oynamalı. Bebeklerin doğal olarak sosyal becerileri kısıtlı olduğu için etkin olarak kullandıkları yöntem genelde ağlamadır. Yani bebekler her ağladığı zaman ebeveynlerin bunu ciddiye alıp bir şekilde cevap vermeleri, zihinsel gelişimin sağlıklı olması açısından oldukça önemlidir.
Aynı zamanda bebekler, bazen fiziksel ihtiyaçları için de ağlayabilmektedir. Anne ve babalar, tutarlı bir şekilde ağlamalara cevap verirse bebekler daha sosyal ve güvenli bir şekilde etrafında olanlar ile bağ kurmaya başlar. Bebeklerin bu dönemlerde oynamak istedikleri oyunlar genelde ya çevreyi denetleme isteğinden kaynaklanır ya da haz duyma isteğinden. Bu davranışlar bazen bebeklerde televizyon izleme isteğine de yol açabilir fakat ebeveynlerin televizyon yerine çocuğu çeşitli oyunlara yönlendirmesi çok daha sağlıklı olacak ve zihinsel gelişimi olumlu yönde etkileyecektir. Bu dönemde genelde görsel ve işitsel nesneler bir adım önde olduğu için televizyonda çocukların ilgisini çeken çok fazla nesne olacaktır. Tabii her ne kadar durum böyle olsa da oyun, çocuğu meşgul etmek için kullanılan bir araç olmamalıdır. ‘’ Oyun, çocuğun mutlu yeridir’’ ve bu sebeple ebeveynler, çocuklarına iyi bir oyun ortamı yaratmalıdır.
Ayrıca ebeveynlerin seçtiği oyuncaklar da çocuğun gelişim seviyesine uygun olmalıdır. Bu yaştaki çocukların ilk oyuncakları, görme, dokunma ve işitme duyularına yönelik olursa zihinsel gelişim olumlu yönde etkilenir. Örneğin ses çıkaran ayılar veya çıngıraklı oyuncaklar çocukların ilgisini çekmektedir. Son olarak bebekler, oyuncakları avuçları ile kavradıkları için ebeveynlerin buna dikkat etmeleri gerekir. Ebeveynler oyuncak satın alırken çocuklarının avuç boyutuna göre oyuncak almalıdır.
